قبل از ورود به بحث تکنیک های اندازه گیری جریان سیالات ، ابتدا تقسیم بندی اندازه گیری از نظر کاربرد آن بیان می شود اندازه گیری جریان سیالات با توجه به کاربرد به دو منظور و در دو حالت کلی انجام می شود:
- اندازه گیری جریان سیال داخل لوله های بسته
- اندازه گیری جریان کانالها و لوله های باز
روش های اندازه گیری جریان سیالات داخل لوله – اندازه گیری جریان سیال داخل لوله خود به دو دسته کلی تقسیم بندی می شود
- روش های حجمی
- روش های جرمی
روش های اندازه گیری حجمی – روش های اندازه گیری حجمی جریان سیالات خود به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شودکه ذیلاً زیر گروه‌های هرکدام نیز قید شده است
مستقیم:
Positive Displacement (PD Meter)
غیر مستقیم:
- Differential Pressure Flowmeter
- Variable Area Flowmeter
- Turbine Meter
- Electromagnetic Flowmeter
- Ultrasonic Flowmeter
روش های اندازه گیری جرمی – روش های اندازه گیری جرمی جریان سیالات به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود که ذیلاً زیرگروه‌های هر کدام نیز قید شده است
مستقیم:
- Coriolis Flowmeter
- Thermal Flowmeter
- Weighing System
- Solid Type Meter
غیرمستقیم (استنباطی):
- Mass Calculation
اندازه گیری جریان سیال در کانال ها و لوله های باز- اندازه گیری جریان سیالات داخل کانالها و لوله های باز شامل دو گروه زیر می شود
- اندازه گیری جریان آب در کانال ها قنات ها و غیره
- اندازه گیری جریان رود بند ها و سرریز سد ها
اما در ادامه تنها به روش پر کاربرد اندازه گیری جریان سیالات محتوای لوله پرداخته خواهد شد. بدین منظور پنج تکنیک زیر که هم در روش های مستقیم و هم در روش‌های غیرمستقیم دسته‌بندی می‌شوند مورد بررسی قرار خواهد گرفت. قابل ذکر است که در هر تکنیک ممکن است روش ها و دستگاه های متفاوتی معمول باشد که در جای خود به هر کدام پرداخته خواهد شد این پنج تکنیک عبارتند از:
- اندازه گیری جریان به روش حجمی
- اندازه گیری جریان به روش اختلاف فشار
- اندازه گیری جریان به کمک شاخص نیروی ایجاد شده توسط جریان سیال
- اندازه گیری جریان به کمک شاخص سرعت سیال
- اندازه گیری جریان سیال به کمک شاخص جرم سیال
انتخاب نوع تکنیک اندازه گیری به موارد زیر بستگی دارد
- نوع سیال
- رفتار سیال
- شرایط فرآیند
- میزان جریان
- اندازه لوله
- نوع کاربرد اندازه گیری
دسته بندی های دیگری نیز در روش های اندازه گیری جریان سیالات وجود دارد در ادامه برخی از این گروه بندی ها ذکر شده است.
1- اندازه گیری جریان سیالات بر مبنای نحوه عملکرد به حسگر یا عنصر اولیه دستگاه
- دستگاه های اندازه گیری با قطعات متحرک مانند دستگاه های اندازه گیری پیمانه ای قطعات این دستگاه ها بیشتر در معرض سایش و خوردگی قرار دارد
- دستگاه های اندازه گیری با قطعات ثابت مانند جریان سنج های گردابی و اندازه گیری جریان سیالات بر مبنای اختلاف فشار
- انواع دستگاههای اندازه گیری که قطعات آنها هیچگونه تماس مستقیمی با سیال نداشته و حسگر آن بیرون لوله نصب می شود مانند دستگاه اندازه گیری جریان سیالات به کمک امواج فراصوتی یا امواج مغناطیسی این گونه دستگاه ها هیچ گونه مزاحمتی برای عبور سیال ایجاد ننموده و بخش متحرکی ندارد
2- اندازه گیری جریان سیالات بر مبنای نحوه تبدیل میزان جریان سیار به سیگنال استاندارد(نوع حسگر)
- اندازه گیری جریان سیالات به طور مستقیم در این گونه دستگاه ها که به طور مستقیم یکی از عناصر سرعت از یا جرم سیال اندازه گیری می شود و نیازی به انجام محاسبات خاصی نیست
- دستگاه های اندازه گیری استنباطی در این دستگاه‌ها جریان سیال به طور مستقیم اندازه گیری نمی شود و بیانی متغیر متناسب با ویژگی های سیال اندازه گیری و با انجام محاسبات بر مبنای اصول فیزیکی به رقم واقعی حجم یا جرم دست می یابیم. انواع روش های اندازه گیری جریان سیال بر مبنای اختلاف فشار از این قاعده پیروی می‌کنند.
بعد از انتخاب تکنیک مناسب نوبت به انتخاب دستگاه مورد نظر می رسد که در نوشتار های آتی انتخاب تکنیک و نوع دستگاه اندازه گیری جریان سیالات به تفصیل بیان خواهد شد.
